жаңалықтар

Үстіміздегі жылдың ақпан айынан бері ДДСҰ-ның бас директоры Тедрос Адханом Гебрейюс пен Қытайдың Ұлттық ауруларды бақылау және алдын алу бюросының директоры Ван Хэшэн белгісіз патоген тудыратын «X ауруын» болдырмау қиын екенін және біз оны тудырған індетке дайындалып, оған жауап беруіміз керек екенін айтты.

Біріншіден, мемлекеттік, жеке және коммерциялық емес секторлар арасындағы серіктестік пандемияға қарсы тиімді әрекеттің орталық элементі болып табылады. Бұл жұмысты бастамас бұрын, біз технологияларға, әдістерге және өнімдерге уақтылы және тең жаһандық қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін нақты күш салуымыз керек. Екіншіден, мРНҚ, ДНҚ плазмидалары, вирустық векторлар және нанобөлшектер сияқты бірқатар жаңа вакцина технологияларының қауіпсіз және тиімді екендігі көрсетілді. Бұл технологиялар 30 жылға дейін зерттелуде, бірақ Ковид-19 індеті басталғанға дейін адам пайдалануына лицензиясы жоқ. Сонымен қатар, бұл технологиялардың қолданылу жылдамдығы оның шынайы жылдам әрекет ететін вакцина платформасын құруға болатынын және SARS-CoV-2 жаңа нұсқасына дер кезінде жауап бере алатынын көрсетеді. Осы тиімді вакцина технологияларының болуы бізге келесі пандемияға дейін вакцинаға үміткерлерді шығаруға жақсы негіз береді. Біз пандемиялық потенциалы бар барлық вирустарға қарсы әлеуетті вакциналарды әзірлеуде белсенді болуымыз керек.

Үшіншіден, біздің вирусқа қарсы терапия құбырымыз вирустық қауіпке жауап беруге жақсы дайындалған. Ковид-19 пандемиясы кезінде тиімді антиденелер терапиясы мен тиімділігі жоғары препараттар жасалды. Болашақта пандемия кезінде өмірдің жоғалуын азайту үшін біз сонымен қатар пандемиялық әлеуеті бар вирустарға қарсы кең спектрлі вирусқа қарсы терапияны шығаруымыз керек. Ең дұрысы, бұл терапия сұранысы жоғары, ресурсы төмен Параметрлерде тарату мүмкіндігін жақсарту үшін таблетка түрінде болуы керек. Бұл терапиялар жеке сектор немесе геосаяси күштер тарапынан шектеусіз оңай қол жетімді болуы керек.

Төртіншіден, вакциналардың қоймаларда болуы оларды кеңінен қолжетімді етумен бірдей емес. Вакцинацияның логистикасын, оның ішінде өндіріс пен қолжетімділікті жақсарту қажет. Инновациялық пандемияға дайындық альянсы (CEPI) - бұл болашақ пандемияның алдын алу үшін құрылған жаһандық серіктестік, бірақ оның әсерін барынша арттыру үшін көбірек күш пен халықаралық қолдау қажет. Осы технологияларға дайындалу кезінде сәйкестік туралы хабардар болуды арттыру және жалған ақпаратқа қарсы стратегияларды әзірлеу үшін адамның мінез-құлқын да зерттеу керек.

Ақырында, қосымша қолданбалы және іргелі зерттеулер қажет. Антигеннен мүлдем басқа SARS-CoV-2 жаңа нұсқасының пайда болуымен бұрын жасалған әртүрлі вакциналар мен емдік препараттардың өнімділігі де әсер етті. Әртүрлі әдістер әртүрлі дәрежеде табысқа ие болды, бірақ келесі пандемиялық вирусқа осы тәсілдер әсер ете ме, тіпті келесі пандемияға вирус себеп бола ма, соны анықтау қиын. Болашақты болжай алмай, жаңа дәрілер мен вакциналардың ашылуы мен дамуын жеңілдету үшін жаңа технологиялар бойынша қолданбалы зерттеулерге инвестиция салу керек. Біз сондай-ақ эпидемиялық-потенциалды микроорганизмдер, вирустық эволюция және антигендік дрейф, жұқпалы аурулардың патофизиологиясы, адам иммунологиясы және олардың өзара байланысы туралы іргелі зерттеулерге ауқымды және үлкен қаражат салуымыз керек. Бұл бастамалардың шығындары өте үлкен, бірақ Ковид-19-ның адам денсаулығына (физикалық және психикалық) және әлемдік экономикаға әсерімен салыстырғанда шағын, тек 2020 жылы 2 триллион доллардан асады.

Ковид-19 дағдарысының зор денсаулық пен әлеуметтік-экономикалық әсері пандемияның алдын алуға арналған арнайы желінің маңызды қажеттілігін көрсетеді. Желі жабайы жануарлардан малға және адамға таралатын вирустарды жергілікті ошақтарға айналмас бұрын анықтай алады, мысалы, ауыр зардаптары бар эпидемиялар мен пандемиялардың алдын алады. Мұндай ресми желі ешқашан құрылмағанымен, бұл мүлдем жаңа бастама емес. Оның орнына ол жұмыс істеп тұрған жүйелер мен қуаттарға сүйене отырып, бар көпсалалы мониторинг операцияларына негізделеді. Жаһандық дерекқорлар үшін ақпаратты қамтамасыз ету үшін стандартталған процедураларды қабылдау және деректерді ортақ пайдалану арқылы үйлестіру.

Желі алдын ала анықталған ыстық нүктелердегі жабайы жануарлардың, адамдар мен малдардың стратегиялық сынамаларына назар аударады, бұл бүкіл әлем бойынша вирустарды бақылау қажеттілігін болдырмайды. Іс жүзінде ең соңғы диагностикалық әдістер нақты уақыт режимінде ерте төгілетін вирустарды анықтау үшін, сондай-ақ үлгілердегі көптеген негізгі эндемиялық вирустар отбасыларын, сондай-ақ жабайы табиғаттан шыққан басқа да жаңа вирустарды анықтау үшін қажет. Сонымен қатар, жаңа вирустар табылған бойда жұқтырған адамдар мен жануарлардан жойылуын қамтамасыз ету үшін жаһандық хаттама мен шешімдерді қолдау құралдары қажет. Техникалық тұрғыдан бұл тәсіл мақсатты патогенді алдын ала білмей-ақ вирустарды жылдам идентификациялауға мүмкіндік беретін және түрге/штаммға тән нәтижелерді қамтамасыз ететін көптеген диагностикалық әдістердің және қолжетімді келесі ұрпақ ДНҚ секвенирлеу технологияларының жылдам дамуына байланысты жүзеге асады.

Жаһандық вирус жобасы сияқты вирустарды ашу жобаларымен қамтамасыз етілген жабайы табиғаттағы зооноздық вирустар туралы жаңа генетикалық деректер мен олармен байланысты метадеректер жаһандық дерекқорларға орналастырылғандықтан, вирустарды бақылаудың жаһандық желісі адамдарға вирустың ерте берілуін анықтауда тиімдірек болады. Деректер сонымен қатар диагностикалық реагенттерді және оларды жаңа, кеңірек қол жетімді, үнемді патогенді анықтау және секвенирлеу жабдықтары арқылы пайдалануды жақсартуға көмектеседі. Бұл аналитикалық әдістер биоинформатика құралдарымен, жасанды интеллектпен (AI) және үлкен деректермен біріктіріліп, пандемияның алдын алу үшін жаһандық қадағалау жүйелерінің әлеуетін біртіндеп күшейту арқылы инфекцияның динамикалық модельдері мен болжамдарын жақсартуға көмектеседі.

Мұндай бойлық бақылау желісін құру айтарлықтай қиындықтарға тап болады. Вирустарды қадағалау үшін сынамаларды іріктеу құрылымын жобалауда, сирек таралулар туралы ақпаратпен алмасу механизмін құруда, білікті қызметкерлерді оқытуда және қоғамдық және жануарлар денсаулығы секторларының биологиялық үлгілерді жинау, тасымалдау және зертханалық сынақтар үшін инфрақұрылымдық қолдау көрсетуін қамтамасыз етуде техникалық және логистикалық қиындықтар бар. Көп өлшемді деректерді өңдеу, стандарттау, талдау және ортақ пайдалану мәселелерін шешу үшін нормативтік және заңнамалық база қажет.

Ресми бақылау желісінің де өзінің басқару тетіктері және вакциналар мен иммундау жөніндегі жаһандық альянс сияқты мемлекеттік және жеке сектор ұйымдарының мүшелері болуы керек. Ол сондай-ақ Дүниежүзілік азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымы/Дүниежүзілік жануарлар денсаулығы ұйымы/ДДҰ сияқты БҰҰ-ның қолданыстағы агенттіктерімен толық сәйкес келуі керек. Желінің ұзақ мерзімді тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қаржыландыру институттарының, мүше мемлекеттер мен жеке сектордың қайырымдылық, гранттар мен жарналарды біріктіру сияқты инновациялық қаржыландыру стратегиялары қажет. Бұл инвестициялар, әсіресе, жаһандық оңтүстік үшін ынталандырулармен байланысты болуы керек, соның ішінде технологияларды тасымалдау, қуаттарды дамыту және жаһандық бақылау бағдарламалары арқылы анықталған жаңа вирустар туралы ақпаратты әділ түрде бөлісу.

Біріктірілген бақылау жүйелері өте маңызды болғанымен, зооноздық аурулардың таралуын болдырмау үшін көп жақты көзқарас қажет. Күштер жұғудың негізгі себептерін жоюға, қауіпті тәжірибелерді азайтуға, мал шаруашылығы өнімдерін өндіру жүйелерін жақсартуға және жануарлардың азық-түлік тізбегіндегі биоқауіпсіздікті арттыруға бағытталуы керек. Бұл ретте инновациялық диагностиканы, вакциналарды және терапияны дамытуды жалғастыру қажет.

Біріншіден, жануарлардың, адам мен қоршаған ортаның денсаулығын байланыстыратын «Бір денсаулық» стратегиясын қабылдау арқылы таралу әсерлерінің алдын алу маңызды. Адамдарда бұрын-соңды болмаған ауру ошақтарының шамамен 60% табиғи зооноздық аурулардан туындайды. Сауда нарықтарын неғұрлым қатаң реттеу және жабайы табиғат саудасына қарсы заңдарды қолдану арқылы адам мен жануарлар популяциясын тиімдірек бөлуге болады. Ормандарды кесуді тоқтату сияқты жер ресурстарын басқару жұмыстары қоршаған ортаға пайда әкеліп қана қоймай, сонымен қатар жабайы табиғат пен адамдар арасында буферлік аймақтар жасайды. Тұрақты және гуманистік ауылшаруашылық тәжірибесін кеңінен қолдану үй жануарларын шамадан тыс пайдалануды болдырмайды және микробқа қарсы төзімділіктің алдын алуда қосымша артықшылықтарға әкелетін профилактикалық микробқа қарсы препараттарды қолдануды азайтады.

Екіншіден, қауіпті қоздырғыштардың кездейсоқ шығу қаупін азайту үшін зертханалық қауіпсіздікті күшейту керек. Тәуекелдерді анықтау және азайту үшін реттеу талаптары аумаққа және қызметке тән тәуекелді бағалауды қамтуы керек; Инфекцияның алдын алу және бақылаудың негізгі хаттамалары; Және жеке қорғану құралдарын дұрыс пайдалану мен алуға үйрету. Биологиялық тәуекелдерді басқарудың қолданыстағы халықаралық стандарттарын кеңінен қабылдау қажет.

Үшіншіден, патогендердің трансмиссивті немесе патогендік сипаттамаларын анықтауға бағытталған GOF-of-function (GOF) зерттеулері маңызды зерттеулер мен вакциналарды әзірлеу жұмыстарының жалғасуын қамтамасыз ете отырып, қауіпті азайту үшін тиісті түрде бақылануы керек. Мұндай GOF зерттеулері байқаусызда немесе әдейі шығарылуы мүмкін эпидемиялық потенциалы жоғары микроорганизмдерді тудыруы мүмкін. Дегенмен, халықаралық қауымдастық қандай зерттеу жұмыстарының проблемалы екендігі немесе тәуекелдерді қалай азайтуға болатыны туралы әлі келісе алмады. GOF зерттеулері бүкіл әлем бойынша зертханаларда жүргізіліп жатқанын ескере отырып, халықаралық негізді әзірлеудің өзекті қажеттілігі туындайды.